Basic Input Output System (BIOS), bilgisayarın ilk açıldığında veya yeniden başlatıldığında çalışan ve donanım ile işletim sistemi arasındaki temel iletişimi sağlayan bir yazılımdır. BIOS, ROM (Read-Only Memory - Salt Okunur Bellek) veya daha yeni bilgisayarlarda EFI (Extensible Firmware Interface) veya UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) olarak da bilinen bir tür firmware içinde yer alır. BIOS, işletim sistemini başlatmadan önce bilgisayarın başlangıç ayarlarını yapılandırmak ve donanım bileşenlerini tanımak gibi önemli görevlerle yüklenir.
BIOS'un temel işlevleri şunlardır:
1. POST (Power-On Self Test): Bilgisayarın açılışında ilk işlem, POST adı verilen bir kendini test etme işlemidir. BIOS, temel donanım bileşenlerini (RAM, işlemci, ekran kartı, sabit disk vb.) kontrol eder ve bunların doğru çalıştığından emin olur. Eğer bir hata tespit edilirse, kullanıcıya veya teknik personele bildirim sağlar.
2. Başlangıç Sırası ve Aygıt Tanıma: BIOS, bilgisayarın hangi cihazdan başlayacağını belirleyen başlangıç sırasını (boot order) ve tanınan donanım bileşenlerini yönetir. Bu ayarlar, sabit disk, optik sürücüler, USB bellek gibi aygıtları belirler ve bunların hangi sırayla kontrol edileceğini belirler.
3. BIOS Ayarları Yapılandırması: BIOS, kullanıcının veya teknik personelin bilgisayarı özelleştirebileceği bazı temel ayarları sağlar. Bunlar, saat ve tarih ayarları, enerji yönetimi, işlemci hızı, bellek ayarları gibi önemli konfigürasyonları içerir.
4. Bootstrap Loader: BIOS, işletim sistemini yüklemek için bir yükleyici (bootstrap loader) görevi görür. Bu yükleyici, işletim sistemi dosyalarını uygun yerden (genellikle sabit diskten) yükler ve işletim sisteminin başlatılmasını sağlar.
BIOS, ROM veya firmware olarak bilgisayarın anakartına gömülü olduğu için kullanıcı tarafından doğrudan değiştirilemez. Ancak, bilgisayar üreticileri zamanla yeni işletim sistemi sürümlerine veya donanım değişikliklerine uyum sağlamak için güncellemeler yayınlayabilirler. Bu tür güncellemeler genellikle BIOS'un yeni bir sürümünü bilgisayara yükler ve mevcut işlevselliği veya hata düzeltmelerini geliştirir.
Son olarak, modern bilgisayarlarda, BIOS'un yerini daha gelişmiş ve esnek bir arayüz olan EFI veya UEFI almıştır. Bu yeni arayüzler, daha fazla işlevselliğe ve güvenliğe sahip olup, eski BIOS sistemlerine göre daha fazla avantaj sunarlar. Ancak, genellikle hala "BIOS" olarak adlandırılmaya devam ederler, çünkü bu terim yaygın bir şekilde bilinir.
