Kosova ile Sırbistan arasındaki gerginliğin düşürülmesi için Brüksel'de gerçekleştirilen görüşmelerden sonuç çıkmadı. AB'nin sunduğu teklifi Sırbistan kabul etti, Kosova reddetti. Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic, Kosova'nın "imkansızı istediğini" savunurken, Kosova Başbakanı Kurti, AB'nin iki ülke ilişkilerinin normalleşmesi önerisinden vazgeçtiğini söyledi. AB Yüksek Temsilcisi Borrell ise, "Toplantının başarısızlığı, gerginliğin artması ve olabilecek şiddet olayları her ikisinin sorumluluğudur" dedi.
Kosova ile Sırbistan'ın liderleri, iki taraf arasındaki gerginliğin düşürülmesi için Avrupa Birliği'nin (AB) kolaylaştırıcılığında Brüksel'de yapılan acil nitelikli toplantıda anlaşmaya varamadı. Kosova ile Sırbistan arasında bir süredir kimlik kartları ve araç plakaları dolayısıyla artan gerginlik üzerine Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksander Vucic ile Kosova Başbakanı Albin Kurti, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile ayrı ayrı ve üçlü görüşmelerde bir araya geldi.
AB: SUNDUĞUMUZ TEKLİFİ VUCIC KABUL ETTİ, KURTİ ETMEDİ Borrell, toplantı bitiminde yaptığı açıklamada, Vucic ile Kurti'nin görüşmesinden gerginliğin düşürülmesi adına bir çözüm çıkmadığını açıkladı. Borrell, "Bugünkü toplantının başarısızlığı, ilerleyen sahada gerginliğin artması ve olabilecek şiddet olayları her ikisinin sorumluluğudur. Biz bir teklif sunduk. Cumhurbaşkanı Vucic kabul etti, Başbakan Kurti etmedi" dedi. AB ülkelerini "tarafların yapıcı olmayan tutumları" hakkında bilgilendireceğini kaydeden Borrell, özellikle Kosova'nın uluslararası yasal yükümlülüklerine uymadığını söyledi. Borrell, "Sorunun temeli araç plakalarından çok öte. İki tarafa da açıkça ifade ettim. Böyle devam edemeyiz. Bu krizler kısır döngüsü bitmeli" diye konuştu.
VUCİC'E GÖRE KOSOVA İMKANSIZI İSTEDİ Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ise görüşmenin ardından Sırp basınına yaptığı açıklamada, anlaşmaya varamadıklarını ifade ederek, kendilerinin yapıcı bir tutum sergilediklerini savundu. Vucic, "On kez değiştirilen metinleri kabul ettik ancak karşı taraf hiçbir şeyi kabul etmedi. İmkansızı eklemek istediler. Önümüzde zor günler ve uykusuz geceler var." dedi.
Sırp lider, ülkesinde döndükten sonra yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında, Brüksel'deki müzakerelerin başarısızlıkla sonuçlandığını duyurdu ve Kosovalı Sırplardan "barışı korumalarını ve protestolar düzenlemeleri durumunda bunu demokratik bir yolla yapmalarını" talep etti. Sırbistan'ın görüşmelerde yapıcı bir tutum sergilediğini söyleyen Vucic, "Belgrad heyeti, Brüksel'e açık ve net şekilde görüşme, insanların yaşamlarını ve bölgenin istikrarını koruma niyetiyle gittiği için gurur duyuyorum." diye konuştu.
"DURUM ZOR, ÇATIŞMANIN EŞİĞİNDE AMA PANİĞE YER YOK" Vucic, "Sorumlu ve akılcı davrandık çünkü çocuğunun kendisine tabutta geri verilmesini isteyecek ne bir anne ne bir kız kardeş ne de bir eş olmadığına inanıyoruz. En iyisi, ne kadar eleştirilirse eleştirilsinler uzlaşmacı çözümleri kabul etmek." dedi. Bölgedeki duruma değinen Vucic, "Durum zor, çatışmanın eşiğinde ama paniğe yer yok." değerlendirmesinde bulundu. Vucic ayrıca, Kosova'nın kuzeyindeki Sırp nüfusunda "büyük bir öfke" olduğunu ve Kosovalı Sırpların yetkilileriyle bir araya geleceğini ifade etti.
KOSOVA BAŞBAKANI KURTİ: AB, NORMALLEŞME ÖNERİSİNDEN VAZGEÇTİ Kosova Başbakanı Albin Kurti ise Brüksel’de gerçekleştirdiği görüşmelerin ardından yaptığı açıklamada, AB’nin Kosova’dan yasa dışı plakalar için para cezası vermemesi ve uyarı cezası ile devam etmesini, Sırbistan’dan ise bu plakalardan vermemesini talep ettiğini açıkladı.
Borrell'in, AB'nin Kosova-Sırbistan ilişkilerinin tamamen normalleşmesi için önerdiği tarih olan Mart 2023'ten vazgeçtiğini de aktaran Kurti, şunları söyledi: "Bizim buraya davet edilme nedenimiz olan, ilişkilerin tamamen normalleşmesi için nihai anlaşma üzerine acilen taahhüt gösterilmesi görüşmelere eşlik etmedikçe, bu bizim için kabul edilemezdir. (AB Belgrad-Priştine Diyaloğu Özel Temsilcisi Miroslav) Lajcak tarafından getirilen öneride ise son tarih Mart 2023’tü. Mart 2023’ten önce varılacak yeni bir yolculuk üzerinde anlaşmak üzere buraya, Brüksel’e geliyoruz. Maalesef arabulucu, bu durumda Borrell, Mart 2023 son tarihinden ve AB’nin Kosova-Sırbistan ilişkilerinin normalleşmesi önerisinden vazgeçti". Paris’teki Barış Forumunda görüştüklerinde Borrell’in, bu önerinin Fransız-Alman önerisi olmadığını, Fransa ve Almanya tarafından desteklenen AB önerisi olduğunu söylediğini aktaran Kurti, "Tamam o halde, biz de öyle diyeceğiz, AB’nin önerisi, Ancak maalesef bugün o (Borrell) AB’nin Kosova ile Sırbistan arasındaki ilişkilerin normalleşmesi önerisinden vazgeçti." dedi. Nihai anlaşma için Brüksel’e gidip aynı yapıyla görüşmeler yapmaya hazır olduğunu belirten Kurti, ancak "biri olmadan diğeri olmaz" diyerek plakalar gibi güncel konuları da görüşeceğini aktardı. Kurti, "Güncel meseleleri incelemeyerek sorumsuz olamayacağımız gibi, sadece plaka meselesiyle uğraşan, ilişkilerin normalleşmesini tartışmayan devlet liderlerine dönüşemeyiz." diye konuştu.
KOSOVA-SIRBİSTAN GERİLİMİ Kosova hükümeti, temmuz sonunda Sırbistan'a mütekabiliyet ilkesi doğrultusunda "Sırbistan kimlik kartlarıyla Kosova'ya giriş/çıkış yapanlara geçici beyan formları verilmesi" ve "Sırp makamlarınca Kosova'daki Sırplara verilen araç plakalarının 'RKS' (Kosova Cumhuriyeti) plakalarına dönüştürülmesi" ile ilgili kararların yürürlüğe gireceğini duyurmuştu. Kosova'daki Sırplar, buna tepki göstererek ülkenin kuzeyindeki sınır geçişlerini kapatmış ve ülkede gerilim artmıştı. Kosova hükümeti, daha sonra Sırbistan ile sınır kapılarına giden yollara konulan tüm barikatların kaldırılması şartıyla krize neden olan uygulamayı 1 Eylül'e erteleme kararı almıştı. Kosova tarafı, son olarak "yasa dışı" olarak nitelendirdikleri araç plakalarının yeniden tescil sürecinin Nisan 2023'e ertelendiğini, bu araçların sahiplerine önce uyarıda bulunulacağını, ardından ceza verileceğini ve son olarak test plakalarının yerleştirileceğini bildirmişti. Araç sahiplerine yapılan uyarı tedbiri 1 Kasım'dan itibaren uygulanmaya başlanırken, Kosova tarafı yarın itibariyle araç sahiplerine para cezası uygulanacağını duyurmuştu. Öte yandan Sırbistan, 2008'de tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Kosova'yı kendi toprağı olarak görüyor. AB'nin arabuluculuğunda 2011'de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci, ilişkilerin normalleşmesini ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanımasını amaçlıyor.
